سیمای شهر و نقش نهادهای اجتماعی در برهه گذار؛ سیر تحول شهرهای ایرانشهر از عصر ساسانی به اسلامیCity Form & The Role Of Social Institutions In The Transition Period (Iranshahr Cities Transformation From Sassanid Islamic)

مسئله ورود اسلام به ایران، از مهم‌ترین رویدادها در اطوار تاریخ این سرزمین است. این رخداد بزرگ جهان‌بینی، زندگی فردی و اجتماعی، ساختار جامعه، قدرت و حتی ذوق و هنر جامعه ایرانی را دچار تغییر و تحول کرد؛ تا حدی که تاریخ ایران را به پیشْ و پس از آن تقسیم کرده است. ایرانِ دوره باستان و ایرانِ دوره اسلامی حاصل چنین نگرشی است؛ اما یکی از پیامدهای نامناسب این تقطیع، عدم توجه و نهادهای اجتماعی و سیر تحول شهر در برهه گذار از دوره ساسانی به اسلامی است. هدف از انتقال در اینجا، انتقال سیاسی و نظامی دولت پادشاهان ساسانی به دولت خلفای اسلامی نیست که در مدتی کوتاه صورت گرفته، بلکه انتقال تمدن و فرهنگ ملت ایران است. چراییْ و اهمیتِ موضوع از این نظر می‌تواند قابل توجه باشد که بازخوانی چگونگی انتقال یا استمرار زیستگاه‌های اجتماعی و پی بردن به گسستگی‌ها و پیوستگی‌های آن به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در این سو و آن سوی مرز تاریخ ایران در پیشْ و پس از اسلام، می‌تواند تا حدی ابهامات تاریکِ این برهه از تاریخ را آشکار سازد.